In de gemeente Utrecht is het niet langer toegestaan om een tabaksspeciaalzaak te openen. De stad loopt hiermee vooruit op landelijke wet- en regelgeving. Het besluit geldt in ieder geval voor het komende jaar.

Het verbod op de verkoop van tabak in supermarkten staat ook de zogenaamde ‘shop-in-shop’-constructies niet toe, waarbij een deel van de supermarkt wordt ingericht als tabaksspeciaalzaak die vanuit de supermarkt toegankelijk is. Het inrichten van een tabaksspeciaalzaak met een aparte ingang, dus niet toegankelijk vanuit de supermarkt, blijft op basis van de Tabaks- en Rookwarenwet echter wel toegestaan. Ook de motie die de Tweede Kamer heeft aangenomen, om gemeenten bevoegdheden te geven om nieuwe tabakszaken te weren, heeft nog niet tot aanpassing van die wetgeving geleid. Wethouder Eelco Eerenberg (Volksgezondheid) spreekt van een maatschappelijk probleem: “Met het landelijke verbod op verkoop in supermarkten in aantocht, voorzien we dat de markt zich verplaatst: dat ondernemers op zoek gaan naar oplossingen om na juli 2024 tóch tabak te kunnen verkopen.” De gemeente Utrecht heeft daarom besloten om zelf stappen te zetten.  

Voorbereidingsbesluit 

De Utrechtse gemeenteraad heeft gisteren een voorbereidingsbesluit genomen, waarmee – vooruitlopend op landelijke wetgeving – de huidige situatie voor de hele stad planologisch is bevroren. Concreet betekent dit dat het niet mogelijk om een nieuwe tabaksspeciaalzaak te vestigen. Het voorbereidingsbesluit geldt voor de periode van één jaar.  

Wethouder Eerenberg: “Onze ambitie is dat alle Utrechtse kinderen in 2035 rookvrij opgroeien, en dat minder dan 5% van de inwoners (nog) rookt. We juichen het landelijke verbod op verkoop in supermarkten – per 1 juli 2024 – dan ook toe. Tegelijkertijd zien we dat de huidige wet- en regelgeving ons nu niet de bevoegdheid geeft om op te treden tegen de vestiging van nieuwe tabakszaken. Met het voorbereidingsbesluit, dat geldt voor de hele stad, zorgen we ervoor dat dat wél kan. Daarmee voorkomen we niet alleen dat er nieuwe tabaksspeciaalzaken bij komen, maar bijvoorbeeld ook dat supermarkten die nú tabak verkopen daarmee doorgaan, bijvoorbeeld door met een scheidingswandje en een toegangsdeur vanaf de straat een zelfstandige winkel ín een (deel van de) al bestaande supermarkt te creëren.” 

Signaalfunctie 

Wethouder Eerenberg: “In Utrecht hebben we nu een grote stap gezet, op weg naar een rookvrije generatie in 2035. Daar ben ik blij mee. Maar feit is dat Nederlandse gemeenten, binnen de kaders van de Tabaks- en Rookwarenwet, momenteel geen juridische mogelijkheden hebben om het aantal tabakszaken te beperken. Vanuit het oogpunt van de volksgezondheid – en gezien onze ambities – is dat zorgelijk. Daarom heb ik staatssecretaris Van Ooijen (VWS) met klem gevraagd om de door de Kamer aangenomen motie snel uit te voeren, en paal en perk te stellen aan de vestiging van nieuwe tabaksspeciaalzaken.” De brief aan de staatssecretaris is mede ondertekend door de wethouders Achbar (Rotterdam) en Scholtes (Amsterdam). Daarnaast heeft de gemeente Utrecht andere gemeenten in het land geïnformeerd over het feit dat Utrecht een voorbereidingsbesluit heeft genomen en de leden van de VNG een voorbeeld van het besluit gestuurd.  

Het voorbereidingsbesluit is hier te vinden. Zie hier de brief die aan staatssecretaris Van Ooijen is gestuurd.