De gemeente Utrecht heeft in twee jaar in de binnenstad voor 49 initiatieven winkelruimte gerealiseerd, het aantal leegstaande panden is met 13 afgenomen en worden er zeker 95 woningen gecreëerd. Ook heeft de Steenweg struiken, planten en zitbanken gekregen. Deze resultaten zijn het gevolg van de samenwerking met partners CMU en Vastgoedeigenaren in het initiatief Morgen Mooier Maken.

Dit programma werd in 2021 door de gemeente opgezet om leegstand in de Utrechtse binnenstad tegen te gaan en het gebied aantrekkelijk te houden voor bezoekers en ondernemers. Tijdens corona werd duidelijk dat ook het centrum van Utrecht te lijden had onder verschillende trends, waaronder de afname van aantal bezoekers en de toename van online winkelen. Verschillende winkels vertrokken uit de binnenstad of sloten één van de filialen. Lege panden bleven achter. Samen met Centrummanagement Utrecht (CMU) en vastgoedeigenaren (vanuit VCOC) besloot de gemeente de leegstand aan te pakken. Daarbij werd gewerkt aan drie thema’s: nieuwe vormen van ondernemerschap (duurzaamheid, lokale ambachten, hergebruik van spullen) stimuleren, het ombouwen van ruimtes boven winkels tot woningen en meer groen in de binnenstad.

Verbeterpunten en vervolgaanpak

In april 2023 vroeg de gemeente onderzoeksbureau BRO om een evaluatie van het programma Morgen Mooier Maken uit te voeren. Daaruit bleek dat de aanpak positief effect heeft. Er is meer groen in de binnenstad gerealiseerd en zijn maar liefst 95 woningen gemaakt van leegstaande verdiepingen boven winkels. In alle straten nam de leegstand af en er zijn veel nieuwe initiatieven naar de stad getrokken. In de Lange Elisabethstraat, Steenweg en Achter Clarenburg blijkt het leegstandsprobleem echter hardnekkig. Er zijn nog genoeg verdiepingen boven winkels die te transformeren zijn naar woningen maar in de praktijk blijkt dit vaak lastig uitvoerbaar te zijn. De panden zijn oud en hebben geen directe opgang naar de verdieping waar wonen mogelijk is.

De evaluatie liet meer concrete verbeterpunten zien. Deze wordt opgenomen in een vervolgaanpak Morgen Mooier Maken voor 2023 en 2024. De extra inzet is, naast het intensiveren van transformatie van lege ruimtes tot woningen, ook gericht op het stimuleren en begeleiden van nieuwe ondernemers en het verder vergroenen van straten in de binnenstad. De komende maanden wordt de vervolgaanpak verder uitgewerkt.

City Deal

Utrecht is niet de enige grote stad die te maken heeft met leegstand. Daarom slaan de G4-steden samen met enkele andere steden de handen in één om levendige en leefbare binnensteden te behouden. Op 14 juni ondertekenen Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag en ook Eindhoven en Groningen de City Deal Dynamische Binnensteden. De steden zetten hiermee in op zo veel mogelijk van elkaar leren en samen te experimenteren met nieuwe manieren om leegstand en de bijbehorende effecten aan te pakken. Bijvoorbeeld door landelijk regels aan te laten passen om lege winkelpanden ook andere functies te geven, zoals meer woon- en werkruimte en nieuwe invullingsmogelijkheden waardoor de leefbaarheid en ontmoetingsfunctie van binnensteden wordt versterkt.